Sprawy o dział spadku często goszczą na wokandach sądowych, nie jest tutaj żadnym wyjątkiem Sąd Rejonowy w Wrześni. W toku takiej sprawy Sąd w zasadzie niejako rozlicza całe życie majątkowe osoby zmarłej. Nie tylko majątek, który pozostał po spadkodawcy, ale rozliczeniu może również podlegać darowizna, czy darowizny, które były poczynione jeszcze za życia.
Zgodnie z art. 1039 § 1 k.c. jeżeli w razie dziedziczenia ustawowego dział spadku następuje między zstępnymi albo między zstępnymi i małżonkiem, spadkobiercy ci są wzajemnie zobowiązani do zaliczenia na schedę spadkową otrzymanych od spadkodawcy darowizn oraz zapisów windykacyjnych, chyba że z oświadczenia spadkodawcy lub z okoliczności wynika, że darowizna lub zapis windykacyjny zostały dokonane ze zwolnieniem od obowiązku zaliczenia.
Po pierwsze więc podkreślić należy, iż spadkodawca mógł jeszcze za życia zwolnić darowiznę spod zaliczenia na poczet schedy spadkowej ( przy czym można tutaj od razu dodać, iż nie ma to jednak znaczenia dla ewentualnego zachowku).
Po drugie o ile w przypadku darowizny nieruchomości nie ma większego problemu z jej bieżącą wycena, to pewien problem pojawia się, gdy przedmiotem darowizny była gotówka. Gotówka, która podarowana wiele lat temu została już w zasadzie zjedzona przez inflację.
Czy można zatem żądać waloryzacji tak przekazanej kwoty?
Zgodnie z art. 1042 § 2 k.c. wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili działu spadku.
Po analizie orzecznictwa (por. np. wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 7 czerwca 2018 r., sygn. V Ca476/18) wydaje się, iż jako najbardziej sprawiedliwą zaproponować można waloryzację przedmiotu darowizny opartą na porównaniu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w dacie dokonywania darowizny i w dacie orzekania.
Tytułem przykładu:
Darowizna środków ( przyjmijmy 7000 zł ) miała miejsce w 2009 r., kiedy przeciętne miesięczne wynagrodzenie wynosiło 3102,96 zł (według danych z www.zus.pl), a obecnie (2021 r., brak danych ZUS na 2022 r.) wynosi 5662,53 zł. Należy ustalić stosunek procentowy kwoty darowizny do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z 2009 r. i wynik takiego działania pomnożyć przez obecną kwotę miesięcznego przeciętnego wynagrodzenia (7000 / 3102,96 x 5662,53). Działanie daje wynik 12.774,16 zł i stanowi obecną wartość darowizny polegającą zaliczeniu na poczet schedy spadkowej.