W niniejszym artykule postaramy się przedstawić wskazówki, czy mówiąc inaczej kryteria jakimi kieruje się Sąd przyznając zadośćuczynienie dla osoby poszkodowanej w wyniku wypadku.
Po pierwsze i co warto podkreślić pojęcie krzywdy w rozumieniu art. 445 k.c. nie ogranicza się jedynie do uszczerbku na ciele osoby poszkodowanej.
Procentowy uszczerbek na zdrowiu jest wprawdzie istotnym jednakże nie jedynym czynnikiem decydujących o rozmiarze krzywdy i wysokości zadośćuczynienia.
Dał temu wyraz Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 18 lutego 1998 r., w którym stwierdził: „Ustalając wysokość należnego poszkodowanemu zadośćuczynienia pamiętać także należy, iż w ramach art. 445 § 1 k.c. uwzględnione są okoliczności, które składają się na pojęcie krzywdy, jej rozmiar. Stąd posługiwać się jedynie tabelami procentowego uszczerbku na zdrowiu i stawkami za każdy procent trwałego uszczerbku dla rozstrzygnięcia zasadności roszczenia o zadośćuczynienie i jego wysokości, znajduje jedynie orientacyjnie zastosowanie i nie wyczerpuje oceny. Ogólnie wysokość zadośćuczynienia nie może być nadmierną w stosunku do doznanej krzywdy i stosunków majątkowych społeczeństwa.” (sygn. akt; I ACa 715/97, opubl. OSA 1999/2 poz. 7 str. 32; podobnie Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 maja 2005 r., sygn. akt I PK 47/2005, opubl. Gazeta Prawna 2007/31 str. A4).
Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem doktryny i judykatury przy ocenie wysokości zadośćuczynienia za krzywdę (art. 445 § 1 k.c.) należy uwzględniać przede wszystkim „nasilenie cierpień, długotrwałość choroby, rozmiar kalectwa, trwałość następstw zdarzenia oraz konsekwencje uszczerbku na zdrowiu w życiu osobistym i społecznym.”(tak SN w wyroku z dnia 10.06.1999 r., sygn. akt II UKN 681/98, opubl. OSNP 2000/16/626).
Zadośćuczynienie nie może być mierzone mechanicznie przy zastosowaniu stwierdzonego uszczerbku na zdrowiu. Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 9 sierpnia 2006 r. w sprawie sygn. akt I ACa 161/06 podniósł:Ustawodawca zaniechał wskazania w art. 445 § 1 k.c. kryteriów ustalania wysokości zadośćuczynienia i przez posłużenie się klauzulą generalną (“suma odpowiednia”) pozostawił je uznaniu sądów. Uznaniowość w zakresie przyznania, jak i określania wysokości zadośćuczynienia upoważnia sąd wyższej instancji do ingerencji tylko w razie rażącego odstąpienia od ukształtowanej praktyki sądowej, której względna jednolitość odpowiada poczuciu sprawiedliwości i równości wobec prawa, albo wykazanego przez stronę skarżącą pominięcia istotnych kryteriów ustalania wysokości. Zadośćuczynienia nie można traktować jako ekwiwalentu, charakterystycznego dla szkody majątkowej. Ma ono służyć jedynie pewnej kompensacie doznanej krzywdy.
Wprawdzie subiektywny ze swej istoty charakter krzywdy ogranicza przydatność kierowania się przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia sumami zasądzonymi z tego tytułu w innych przypadkach, lecz jak podkreśla to Sąd Najwyższy – nie eliminuje jej całkowicie. „Ze względu na niemożliwość przeliczenia krzywdy na pieniądze, konfrontacja danego przypadku z innymi może dać orientacyjną wskazówkę co do wysokości odpowiedniego zadośćuczynienia w podobnych przypadkach i pozwolić uniknąć znaczących dysproporcji.” (uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2004 r., sygn. akt I CK 131/2003, opubl. OSNC 2005/2/40). Tytułem przykładu, w powołanej wyżej sprawie sygn. akt I ACa 161/06 rozpoznawanej przez Sąd Apelacyjny w Poznaniu przy trwałym uszczerbku na zdrowiu równym 70 % przyznane zostało zadośćuczynienie w wysokości 400.000 zł. (wypadek miał miejsce w 1996 roku). W sprawie sygn. akt III CSK 109/07 Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 września 2007 r. oddalił w całości apelację pozwanego podtrzymując tym samym w mocy rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego, zgodnie z którym powódce zasądzona została tytułem zadośćuczynienia kwota 320.000 zł ponad wcześniej wypłaconą przez pozwanego kwotę 200.000 zł. Stwierdzony u powódki trwały uszczerbek na zdrowiu wyniósł 100 %.